ทดแทน

ยามราตรี กรุงเทพฯบางซอกหลืบไม่เคยหลับ หลังอาหารมื้อเย็นที่นุ่มนวลจากตะวันรอนแสงจนเลยนาทีหลัง 23.00 น.ในวันสุดสัปดาห์ หลากหลายผู้คนซึ่งรู้สึกว่ามีเงินเพียงพอไม่ยำเกรงต่อความสิ้นเปลือง
มักรวมตัวกันเพื่อให้ปลายลิ้นสัมผัสกับวิสกี้ผสมโซดา ยินเสียงดนตรีบรรเลงสด ยลโฉมนารีเอวบางในยามราตรีมืดมิด

ผมและเพื่อนๆสถาปัตย์จุฬาฯรุ่นที่ 60 รวมตัวกันอีกครั้งที่ซอกหลืบหนึ่งบริเวณอนุสาวรีย์ประชาธิปไตย ชีวิตอดีตที่ถูกขุดคุ้ยขึ้นสนทนาครั้งแล้วครั้งเล่านำมาซึ่งเสียงหัวเราะ
รอยยิ้มอิ่มอาบบนใบหน้ากับรอยตีนกาที่ฉายชัด

หลังเรียนจบ ทุกๆคนต่างแยกย้ายกันไปตามวิถีทางของตน ตามโชคชะตา ตามความปราถนาของใจ . . . เรากลับมาเพื่อแลกเปลี่ยนทัศนะและถามไถ่ถึงความเป็นไปในปัจจุบัน เนื่องด้วยเราไม่เห็นหน้ากันทุกวันเหมือนสมัยเป็นนิสิต ผมไปรับของที่ผมฝากซื้อจากเพื่อนที่พึ่งกลับจากสหรัฐและถือโอกาสทักทายเพื่อนคนอื่นๆไปด้วย

“เฮ้ย! ตอนนี้มึงทำอะไรอยู่วะ”

เป็นคำนิยมที่ได้ยินกันบ่อยครั้งไม่ต่างจาก “How are you?”
เหมือนเป็นคำถามที่ไม่ได้ต้องการคำตอบที่จริงจังนัก เหมือนเป็นคำทักทายสำหรับเพื่อนที่ไม่ได้เจอหน้ากันมานาน . . . มันอาจจะเป็นคำถามที่ผมไม่รู้สึกอะไรถ้าผมใช้ชีวิตไปตามวิถีปรกติของมนุษย์เ งินเดือน

“ตอนนี้กูไม่ทำอะไรเลยว่ะ”

ผมตอบเหมือนที่เคยตอบคนอื่นๆ แม้จะรู้ดีว่าสายตาสงสัยที่มองกลับมาหลังคำตอบนี้
จะเกิดขึ้นอีกครั้งแล้วครั้งเล่า พร้อมๆกับคำถามต่อๆไป...
บางคนคิดในใจ
บางคนเอ่ยปากถามต่อ
บางคนเข้าใจ
ขณะที่บางคนไม่สนใจ

ผมอาจจะกำลังใช้ชีวิตอยู่ที่สหรัฐอีกครั้ง ณ เวลานี้หากทุกอย่างดำเนินไปตามปรกติ
แต่วันนี้...ผมนั่งอยู่ที่นี่ ในประเทศที่ผมเกิด ในเมืองที่ผมคุ้นเคย

ผมหยุดรับงานมา 2 เดือนเต็ม ใช้ชีวิตอยู่กับป๊าอย่างเต็มที่ขณะพักฟื้นจากโรคร้ายที่เกือบคร่าชีวิตของเขาไป มาม้าที่สุขภาพไม่สู้จะแข็งแรงนักไม่สามารถช่วยเหลืออะไรได้ แค่เพียงดูแลตัวเองให้ไม่เจ็บไม่ไข้ก็ลำบากมากเกินพอสำหรับเขาแล้ว ป๊าเริ่มหัดเดินอย่างเชื่องช้าพร้อมกับการต่อสู้กับโรคแทรกซ้อนนานาชนิด หนักบ้าง เบาบ้าง สลับกันไป

การพบเจอเพื่อนๆในครั้งนี้ของผมจึงไม่สดชื่นเหมือนครั้งก่อนๆ ผมกวาดสายตาไปรอบๆตัว นักดนตรีบรรเลงเพลงบลูส์กำลังเข้าถึงอารมณ์เพลง กรีดนิ้วลงบนสายกีต้าร์แผดเสียงที่บาดลึกถึงวิญญาณ มันเป็นเพลงเก่าที่คุ้นหูผมมานาน ความเคลื่อนไหวอลหม่านของผู้คนในร้านและเสียงสนทนาที่ดังแข่งกับเสียงดนตรี
เชื้อเชิญคนภายนอกให้เข้ามาร่วมประทับรอยตีนในร้าน แต่ยิ่งบรรยากาศคึกคักว่องไว ใจผมก็ยิ่งอ่อนแรงลงสวนทางกัน มันเป็นความครุกรุ่นห่อหุ้มความเงียบเชียบอยู่ภายใน

ผมหยุดสายตาลงที่โต๊ะด้านถัดไปจากเวทีดนตรี สงบนิ่งที่เถ้าบุหรี่บนปลายไฟขณะมันลามเลียเข้ามาจวนเจียนถึงหว่างนิ้ว เขายกมันขึ้นดูดอย่างระมัดระวังและมองมันอย่างครุ่นคิด รายรอบเขานั่งเบียดเสียดกันบนเก้าอี้ตัวเล็กไร้พนักพิง มือถือแก้ววิสกี้ทิ่พร้อมจะไหลรินเข้าสัมผัสปลายลิ้นตลอดเวลา . . .
พลันผมคิดขึ้น . . . ชีวิตก็เหมือนเถ้าบุหรี่ที่แม้จะประคับประคองอย่างระมัดระวังให้นิ่งเพียงใด เมื่อถึงเวลาก็ต้องร่วงหล่นมอดสลายลง

ผมคิดถึงป๊า . . .

“เฮ้ย มึงไม่มีงานทำ?”
ผมไม่ตอบ . . . แต่เล่าเรื่องป๊าให้เพื่อนฟัง . . .
เพื่อนที่สูญเสียพ่อไปแบบฉับพลันขณะมันใช้ชีวิตอยู่ต่างประเทศแสดงท่าทีเห็นใจ เข้าใจ พร้อมให้กำลังใจ

“ไม่หาเด็กมาดูแล?”
เป็นคำถามเชิงแนะนำที่ผมได้ยินบ่อยครั้งหลังคำตอบว่า . . . “ตอนนี้กูอยากอยู่กับป๊าก่อน”

คำว่า รู้คุณ กับ ทดแทนคุณ คงไม่เหมือนกันแม้จะหาข้อแตกต่างหรือคำจำกัดความที่แยกสองคำนี้ออกจากกันลำบาก การส่งเด็กจากศูนย์ Nursing care หรือพยาบาลส่วนตัวมาดูแลพ่อแม่คงเป็นเรื่อง “กตัญญู” ของมนุษย์เมืองที่มีเวลาว่างน้อยลงทุกวัน ซึ่งไม่ผิดและตำหนิไม่ได้

ผมรู้ว่าการหยุดทำงานหมายถึงการเสี่ยงต่ออนาคตระยะยาว แต่ผมไม่อยากใช้มันเป็นข้ออ้างเพราะผมกลัว...กลัวที่จะมีเวลาใช้ชีวิตใกล้ๆเขาไม่เพียงพอ หลายคนอาจบอกว่า ยังมีเวลาทดแทนคุณอีกเยอะ มีวิธีที่ทดแทนคุณได้มากมายหลายวิธีโดยไม่ต้องหยุดทำงานหรือใช้เวลาอยู่ใกล้ๆเขา โดยเฉพาะช่วงเวลาที่การงานกำลังก้าวหน้า แต่ในความเป็นจริง เวลาและโอกาสไม่เคยมีอีกเยอะ และอาจไม่เหลือพอให้ทดแทนคุณ...

ผมรู้สึกว่า...เราจะไม่มีวันมีเวลาว่าง ถ้าเราไม่ตั้งใจจะมี

กาลเวลากำลังแยกเราจากกัน แต่ความทรงจำของการเกิดขึ้นจะลุกโชนและฝังรากลึกในสมองของผม
แม้เป็นเรื่องที่หลีกเลี่ยงไม่ได้
แม้เป็นเรื่องที่มนุษย์ทุกคนต้องเจอ
แม้เป็นเรื่องที่พระพุทธเจ้าสอนให้เราปล่อยวาง

แต่ผมก็กลัว...